Als vrije beroeper behoor je tot een speciale categorie. Hier vind je alles over je loopbaan als zelfstandige vrije beroeper. Van je stage en opstart over je boekhouding tot je pensioen. We overlopen de belangrijkste zaken.
Kenmerken van een vrij beroep
Een volledige lijst van alle vrije beroepen bestaat niet. Twijfel je of je activiteit tot deze categorie behoort? Dit zijn typische kenmerken van een vrij beroep:
- De dienst bestaat hoofdzakelijk uit een intellectuele prestatie.
- Om het beroep uit te oefenen, heb je een voorafgaande opleiding gevolgd.
- Daarnaast is permanente vorming ook een belangrijk deel van het beroep.
- Je draagt als uitoefenaar persoonlijke verantwoordelijkheid.
- Je handelt onafhankelijk en zowel in het belang van je cliënt of patiënt, als in het algemeen belang.
- Vaak ben je gebonden aan een deontologische code en gelieerd aan een beroepsorganisatie, die de kwaliteit en professionaliteit van het beroep bewaakt.
De meest voorkomende vrije beroepen zijn:
- verpleegkundigen
- architecten
- artsen
- tandartsen
- advocaten
- journalisten
- vastgoedmakelaar
- boekhouder / accountant
- …
Check ook de informatie bij de Federatie Vrije Beroepen.
Je stageperiode
Veel vrije beroepers doorlopen eerst een stage voor ze starten als zelfstandige. Afhankelijk van je studierichting valt je stage tijdens je opleiding, of in een specifieke periode na je studies. Aan je stage zijn meestal verplichtingen verbonden, zoals je aanmelden en stagerapporten of -documenten bezorgen aan een beroepsorganisatie.
Lees meer over je stage als …
Tip: Na je stage mag je in sommige gevallen jouw erkenning aanvragen, als huisarts bijvoorbeeld.
Je opstart als zelfstandige vrije beroeper
Zorg dat je weet wat je verplichtingen zijn als zelfstandige vrijeberoepsbeoefenaar en bij wie je met vragen hierover terechtkan. Ontdek meer informatie op maat:
1. Btw
Elke onderneming die op regelmatige en zelfstandige basis economische activiteiten (het leveren van goederen of verstrekken van diensten) verricht, is btw-plichtig.
Maar er bestaat een vrijstelling voor bepaalde vrije beroepen. Zo reken je als (tand)arts of verpleegkundige geen btw aan voor bewezen diensten. Het voordeel voor de eindklant is dat die geen toeslag betaalt (btw of belasting over de toegevoegde waarde), voor jou betekent het een eenvoudigere administratie.
Ga na of je btw-plichtig bent:
2. Rechtsvorm
Wil je een praktijk of zaak opstarten, dan zoek je eerst uit welke rechtsvorm het best bij jouw situatie past. Daarbij zijn er twee grote keuzes: een eenmanszaak of een vennootschap. Ga je voor een vennootschap, dan zijn er nog verschillende vennootschapsvormen mogelijk. Elk met zijn voor- en nadelen.
Een vennootschap als …
3. Samenwerken of associëren
Veel zelfstandigen bundelen hun krachten. Dat is voor vrije beroepen niet anders. Zeker als starter zijn de financiële en praktische voordelen erg aantrekkelijk. Toch zijn er ook aandachtspunten:
4. Vergunningen
Als je muziek wil draaien in je praktijk of zaak, heb je hiervoor een vergunning of toelating nodig. Check of dat geldt voor jou:
5. Verzekeringen
Als vrije beroeper draag je een hoge persoonlijke verantwoordelijkheid. Daarom is het noodzakelijk dat je je voorzorgen neemt en je indekt voor minder goede tijden en ongelukken. Meer nog, sommige verzekeringen zijn bij wet verplicht.
Sociale bijdragen voor een vrije beroeper
Elke zelfstandige betaalt per kwartaal een sociale bijdrage. Dat geldt ook voor jou.
Het bedrag dat je betaalt om je sociale rechten op te bouwen, hangt af van je sociaal statuut. Als vrije beroeper ben je doorgaans zelfstandige in hoofdberoep. Maar je netto belastbaar inkomen bepaalt hoeveel sociale bijdragen je afdraagt. Je bijdrage wordt immers berekend op je inkomsten van het jaar zelf. Aangezien je werkelijke inkomsten nog niet zijn gekend, krijg je eerst een voorlopige berekening die later wordt herzien.
Check je bijdragen:
1. Sociale rechten
Je sociale bijdrage zorgt ervoor dat je sociale rechten opbouwt. Waar heb je dan precies recht op? Afhankelijk van je statuut zoals hoofd- of bijberoep, spreken we over je pensioen, ziekte-uitkering, moederschapsverlof enzovoort.
2. Sociaal statuut
Als vrije beroeper sluit je je meestal aan als zelfstandige in hoofdberoep. Dat mag je ook in bijberoep doen. In dat geval mag je nog een ander beroep uitoefenen naast je vrije beroep, al zijn daar regels en voorwaarden aan verbonden.
Tip: Voor artsen in opleiding is er een speciaal sociaal statuut: sui generis.
3. Pensioen
Veel zelfstandigen sparen voor hun pensioen. Dat kan via een Sociaal Vrij Aanvullend Pensioen (SVAPZ).
Voor sommige vrije beroepen is er het RIZIV-voorzorgsplan. Deze financiële vergoeding betaalt het RIZIV (Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering) jaarlijks uit aan geconventioneerde (para)medische zorgverleners. De vergoeding geldt als een tegenprestatie voor de tarieven waaraan artsen, kinesitherapeuten, tandartsen, apothekers, logopedisten of verpleegkundigen in hoofdberoep zich moeten houden.
Nog meer tips:
Elke zelfstandige heeft een plaats nodig om te werken. Of je nu kiest om te kopen of te huren, je mag een vrij beroep enkel uitoefenen in een ruimte die dit toelaat. Informeer dus bij de gemeente of het mag volgens de stedenbouwkundige wetgeving vooraleer je een contract tekent.
Als vrije beroeper is het vaak verboden om reclame te maken voor je zaak of praktijk. Een architect mag dat bijvoorbeeld wel, een arts niet. Lees hier wat je als arts wel mag meedelen aan (mogelijke) patiënten.
