Als zelfstandige ben je verplicht om je aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. Vanaf dan betaal je elk kwartaal een sociale bijdrage zodat je onder andere verzekerd bent bij ziekte en ook pensioenrechten opbouwt. Ontdek hier alles over je sociale bijdrage als zelfstandige en waarom je die betaalt. 
Wat zijn sociale bijdragen?
Je betaalt elk kwartaal sociale bijdragen om in orde te zijn met je sociale zekerheid en zo sociale rechten op te bouwen. Bij werknemers is het de werkgever die de bijdragen doorstort naar de overheid. Velen schakelen hiervoor een sociaal secretariaat in. Als zelfstandige ben je zelf verantwoordelijk voor de betaling van je sociale bijdragen aan je sociaal verzekeringsfonds. Jij betaalt je bijdrage aan je sociaal verzekeringsfonds, dat het op zijn beurt doorstort naar de overheid.
Hoe worden sociale bijdragen berekend?
De kwartaalbijdrage is gelijk aan de jaarbijdrage gedeeld door 4. De bijdragen van een bepaald jaar worden berekend op basis van je netto belastbaar beroepsinkomen als zelfstandige van dat jaar. De sociale bijdragen worden berekend op basis van het netto belastbaar beroepsinkomen (= bruto inkomsten min de beroepskosten min de betaalde sociale bijdragen min de betaalde premies) van het jaar zelf.
Voor de meeste zelfstandigen geldt een bijdrage van 20,50% op jaarbasis voor het inkomen tot 60.638,46 euro. Voor gepensioneerden met een zelfstandige activiteit is dit 14,7%. Op het deel van het inkomen tussen 60.638,46 euro en 89.361,88 euro is het bijdragepercentage voor alle zelfstandigen 14,16% op jaarbasis. Op het inkomen dat 89.361,88 euro overschrijdt, zijn geen sociale bijdragen verschuldigd. Raadpleeg de bijdragentabel.
Tip! Graag concrete cijfers? Bereken je sociale bijdrage zelf!
Wat krijg je in ruil voor je sociale bijdragen?
Elk kwartaal betaal je jouw sociaal verzekeringsfonds een sociale bijdrage, waarmee je sociale rechten opbouwt als zelfstandige.
Gezinsbijslag
In de eerste plaats heb je recht op gezinsbijslag. Hieronder vallen zowel het kraamgeld of startbedrag als de kinderbijslag. Het kraamgeld of startbedrag is een eenmalige tegemoetkoming bij de geboorte van je kind, in de vorm van een vast bedrag. Vanaf de zesde maand zwangerschap kan je het aanvragen bij een kinderbijslagfonds naar keuze.
De kinderbijslag (Wallonië en Brussel) of het groeipakket (Vlaanderen) wordt per maand uitbetaald aan de bijslagtrekkende (meestal vader of moeder) voor schoolgaande kinderen tot 25 jaar. Verder bestaan er aanvullingen voor mindervalide kinderen, weeskinderen en kinderen van invalide of actieve mindervalide zelfstandigen, kinderen van gepensioneerde zelfstandigen of gewezen werklozen en kinderen uit éénoudergezinnen.
Ziekteverzekering
De sociale bijdragen geven je ook recht op een ziekteverzekering. Die valt uiteen in twee delen:
- Terugbetaling van medische kosten
Het ziekenfonds betaalt een deel van je medische kosten terug, zoals dokterskosten, bepaalde geneesmiddelen, consultaties bij de kinesist … Maar ook bij een opname in het ziekenhuis is er een bepaalde tussenkomst voorzien.
- Ziekte-uitkering bij arbeidsongeschiktheid
Wanneer je je beroep om gezondheidsredenen tijdelijk moet onderbreken, heb je recht op een ziekte-uitkering van het ziekenfonds. Deze vergoeding wordt uitbetaald vanaf de eerste dag van je ziekte, op voorwaarde dat je minstens acht dagen arbeidsongeschikt bent. Voor kortere ziekteperiodes van één tot zeven dagen is er geen uitkering voorzien.
Moederschapsuitkering
Vrouwelijke zelfstandigen hebben als kersverse mama recht op twaalf weken betaalde moederschapsrust (dertien weken bij een meerling). Wil je genieten van deze uitkering, dan moet je minstens drie weken moederschapsrust opnemen en moet je je zelfstandige activiteit onderbreken.
Deze verplichte rust start minstens één week vóór de voorziene bevallingsdatum en eindigt ten vroegste twee weken na de bevalling. Daarnaast kan je binnen een termijn van 36 weken nog maximaal negen weken (tien weken bij geboorte van een meerling) facultatieve moederschapsrust opnemen. Je kan dit voltijds of halftijds opnemen in verschillende vrij te kiezen periodes van zeven dagen.
Moederschapshulp: 105 gratis dienstencheques
Als je recht hebt op de moederschapsuitkering, dan heb je ook recht op 105 gratis dienstencheques. Je kan ze gebruiken voor huishoudelijke hulp: schoonmaken, wassen en strijken, boodschappen doen en maaltijden bereiden. Een cheque komt overeen met een bedrag van 9 euro en is goed voor een uur hulp in huis.
Vaderschaps- en geboorteverlof
Zelfstandigen die vader of meeouder worden, hebben recht op betaald vaderschaps- of geboorteverlof van maximum vijftien dagen. De dagen zijn flexibel op te nemen: je kiest zelf wanneer je een volledige of een halve dag verlof opneemt. Het moet niet om aaneengesloten dagen gaan, maar het verlof moet uiterlijk binnen vier maanden na de geboorte opgenomen worden.
Is het moeilijk om je zelfstandige activiteit vijftien dagen te onderbreken? Dan kan je kiezen voor de formule van acht dagen verlof in combinatie met een uitkering van 135 euro voor de aankoop van vijftien dienstencheques.
Pensioenen
Er bestaan verschillende soorten pensioenen: we vermelden hier het rustpensioen en het overlevingspensioen.
Het rustpensioen
Een zelfstandige die vandaag de leeftijd van 65 jaar bereikt, kan zijn wettelijk rustpensioen opnemen. De wettelijke pensioenleeftijd van 65 jaar wordt geleidelijk aan opgetrokken naar 67 jaar in het jaar 2030. Wie echter een voldoende lange loopbaan achter de rug heeft, kan mogelijk al eerder met vervroegd pensioen.
Voor een volledige loopbaan van 45 jaar bedraagt het gewaarborgd minimumpensioen 1.325,92 euro (alleenstaande) of 1.656,88 euro (gezinspensioen). Naar aanleiding van nieuwe pensioenhervorming die de regering De Croo heeft aangekondigd, wordt het gewaarborgd minimumpensioen tegen 2024 geleidelijk aan opgetrokken naar 1.500 euro.
Het overlevingspensioen
Het overlevingspensioen is een vergoeding die aan de overlevende echtgenoot wordt toegekend. De uitkering wordt berekend op basis van de prestaties van de overleden echtgenoot en mag slechts beperkt gecumuleerd worden met andere inkomsten. Het overlevingspensioen wordt ten vroegste toegekend vanaf de leeftijd van 48 jaar. Deze leeftijdsgrens zal geleidelijk worden opgetrokken tot 55 jaar in 2030.
Wie niet voldoet aan deze leeftijdsvoorwaarde, kan aanspraak maken op een overgangsuitkering gedurende een jaar (of 2 jaar wanneer er kinderen ten laste zijn). Deze overgangsuitkering is onbeperkt cumuleerbaar met loon of een andere sociale uitkering.
Overbruggingsrecht
Zelfstandigen die geconfronteerd worden met onvoorziene omstandigheden zoals een faillissement, een stopzetting na collectieve schuldenregeling, een gedwongen onderbreking of een stopzetting door economische moeilijkheden komen in aanmerking voor het overbruggingsrecht.
Voldoe je aan de voorwaarden, dan kan je tot twaalf maanden lang een financiële uitkering ontvangen. Je hoeft intussen geen sociale bijdragen te betalen en behoudt wel een aantal sociale rechten.
Mantelzorg door de zelfstandige
Wanneer je je zelfstandige activiteit tijdelijk of volledig onderbreekt om een naaste te verzorgen als mantelzorger, dan kan je een volledige of gedeeltelijke maandelijkse uitkering genieten. Per aanvraag heb je recht op maximum zes maanden uitkering. Over je hele loopbaan kan je maximum twaalf maanden uitkering ontvangen.
Ontvang je minstens drie opeenvolgende maanden een uitkering als mantelzorger, dan hoef je geen sociale bijdragen te betalen, op voorwaarde dat je je zelfstandige activiteit volledig onderbreekt.
