Kies ik voor een eenmanszaak of een vennootschap?

Voor ondernemers is de keuze voor een eenmanszaak of vennootschap erg belangrijk. Je moet dus goed weten wat beide rechtsvormen inhouden, zodat je de pro’s en contra’s kan afwegen en je de juiste beslissing kan maken. Zo kan je gerust starten als zelfstandige. 

Wat is een eenmanszaak?

Een eenmanszaak is een onderneming die wordt opgericht door 1 natuurlijke persoon. Een ‘natuurlijke persoon’ is een mens van vlees en bloed, zoals jij, je partner, je buurman/buurvrouw… Kortom, alle mensen op deze planeet. De persoon staat hier centraal, omdat er geen duidelijke splitsing is tussen de persoon die de handelszaak opricht en de handelszaak op zich. De oprichter en het ondernemingshoofd zijn één en dezelfde persoon.

Voorbeeld: Marc wil een koffiebar uitbaten. Hij zal een eenmanszaak starten en is hiervan het ondernemingshoofd. Je kan bijgevolg de koffiebar niet meer loskoppelen van Marc.

Daaruit volgt dat er bij een eenmanszaak geen duidelijke scheiding bestaat tussen het privévermogen en het vermogen van de onderneming. Alles wat je verdient via je eenmanszaak behoort tot je eigen vermogen of je privévermogen en omgekeerd. Het voordeel is dat je als ondernemingshoofd kan kiezen hoeveel je investeert in je eigen zaak en hoeveel je houdt voor privé-aankopen. Deze winst wordt belast via je personenbelasting, er is geen aparte fiscale aangifte en aanslag voor de eenmanszaak.

Voorbeeld: Heeft Marc in januari 2.400 euro winst (dit is de omzet van die maand verminderd met de kosten), dan wordt dit niet als een afzonderlijk ondernemingsvermogen gezien. Je kan in principe zeggen dat die 2.400 euro winst Marcs loon is voor die maand. Hij mag kiezen hoe hij dit geld besteedt: sparen voor een huis, opnieuw investeren in zijn zaak door de aankoop van een extra koffiemachine… Hiervoor zijn er geen wettelijke regels.

Tot slot is er geen specifieke juridische structuur of aparte rechtspersoon. Je bent zelf onbeperkt aansprakelijk en staat met je volledige persoonlijke vermogen in voor de afspraken en contracten die je gemaakt hebt voor je zaak.

Voorbeeld: In geval van schulden kan er aanspraak gemaakt worden op alle bezittingen en dus het volledige vermogen van Marc (er is namelijk geen duidelijke splitsing), zoals het huis waar hij woont of de wagen waarmee hij rijdt…

Wat betekent een vennootschap?

Een vennootschap is een rechtspersoon of juridische constructie die niet samenvalt met een reële persoon of mens. Eén of meer personen sluiten een contract af dat ze een onderneming zullen starten met als doel één of meer nauwkeurig omschreven activiteiten uit te oefenen die de vennoten een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel opleveren. In een vennootschap staat het kapitaal centraal, want het is perfect mogelijk dat de oprichter en de zaakvoerder (in een vennootschap spreken we niet over een ondernemingshoofd, maar over een zaakvoerder) niet dezelfde persoon zijn.

Voorbeeld: Elisa en Anne willen ook beginnen met een koffiebar. Zij zijn met twee, dus richten ze een vennootschap op waarvan ze allebei zaakvoerder zijn. Elisa en Anne zijn zowel oprichter als zaakvoerder, maar dat is niet altijd het geval. Zo is het perfect mogelijk dat de Elisa’s moeder zaakvoerder is in de koffiebar of Annes goede vriend Boris. Of mocht Anne willen stoppen, dan kan in principe eender wie haar rol als zaakvoerder opnemen. De vennootschap is immers een rechtspersoon en geen natuurlijke persoon, waardoor de koffiebar en Anne niet één en dezelfde persoon zijn, hetgeen bij Marc en zijn koffiebar wél het geval is. Overname of opvolging is daarom veel minder evident voor hem.

Een vennootschap heeft, in tegenstelling tot een eenmanszaak, wel een eigen vermogen dat wordt belast in het stelsel van de vennootschapsbelasting. Dat kan een fiscaal voordeel opleveren, want je kan nagaan wat voor jou een optimale kostenmix is.

Voorbeeld: Hebben Elisa en Anne in januari 2.400 euro winst (dit is de omzet van die maand min de kosten en min het loon van beide zaakvoerders), dan kunnen zij dit bedrag niet voor privézaken gebruiken (daarvoor dient hun loon), ze kunnen dit geld uitsluitend gebruiken voor de koffiebar: ze kunnen dit geld ‘sparen’, nieuw materiaal aankopen…

Dankzij de juridische constructie heeft een vennootschap eigen rechten en plichten die losstaan van de personen die de vennootschap hebben opgericht of van wie zaakvoerders zijn. Dit impliceert onder meer dat er vennootschappen bestaan met een beperkte aansprakelijkheid. Je beschermt dus je privévermogen in geval van schuldeisers.

Voorbeeld: Elisa en Ann kunnen nooit persoonlijk failliet worden verklaard, ook al heeft de vennootschap een berg schulden die niet kunnen worden betaald. Bij Marc daarentegen zou dit echter wel kunnen.

In België bestaan er een aantal verschillende soorten vennootschappen. Kom te weten welke het beste bij jouw onderneming past.

De bovenstaande voorstelling werd bewust heel eenvoudig gehouden. Er zijn altijd uitzonderingen en nuanceringen mogelijk. Ga daarom zeker langs bij jouw boekhouder of accountant, hij of zij zal je adviseren over de juiste vennootschapsvorm voor jouw zaak. Voor een lijst van boekhouders in jouw regio kan je terecht bij de betrokken federaties: BIBF en IAB.

Kies je voor een vennootschap? Dan ben je verplicht om ook je vennootschap aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds en de jaarlijkse vennootschapsbijdrage te betalen. Voor startende personenvennootschappen is het mogelijk om de eerste 3 jaar een vrijstelling van vennootschapsbijdragen aan te vragen. Hiervoor geldt als voorwaarde dat alle zaakvoerders en een meerderheid van de werkende vennoten minder dan 3 jaar zelfstandige zijn geweest tijdens de 10 jaar voorafgaand aan de oprichting van de vennootschap.