Als zelfstandige ben je je eigen baas. Daardoor leeft de hardnekkige mythe dat een burn-out alleen werknemers treft. Erger nog: je zou al eens het verwijt krijgen dat jij aan de basis ligt van de burn-outklachten van je medewerkers. De waarheid is dat je als ondernemer helemaal niet immuun bent voor een burn-out. Trek dus zeker aan de alarmbel als je onderstaande klachten bij jezelf opmerkt.
Iedereen voelt zich weleens vermoeid of gaat door een futloze periode, maar in het geval van een burn-out verdwijnen die klachten niet meer. Integendeel, ze blijven zich opstapelen en je hele systeem raakt uit balans. In eerste instantie ontstaat een energiestoornis: je wil wel, maar kan niet meer. Die kan leiden tot een stemmingsstoornis: je kan misschien nog wel, maar wil niet meer.
Wat een burn-out precies is op neurofysiologisch vlak, daarover tast de wetenschap nog grotendeels in het duister. Wel is duidelijk dat een burn-out – in tegenstelling tot een depressie of andere psychische aandoening – het gevolg is van langdurige blootstelling aan stress. De symptomen van een burn-out vallen uiteen in vier categorieën:
1. Je voelt je helemaal uitgeput
Je slaagt er niet langer in om ’s nachts je batterijen op te laden. Daardoor voel je je op den duur extreem vermoeid en leeg. Het gevolg: elke volgende werkdag is een nieuwe berg waar je over moet.
2. Je verliest de controle op cognitief vlak
Je geheugen laat je soms in de steek en zelfs op de simpelste taken kan je je niet meer concentreren. Door dat verlies aan efficiëntie gaan je algemene prestaties erop achteruit en laat je zelfs steken vallen.
3. Je hebt jezelf emotioneel niet meer in de hand
Je bent prikkelbaar en overreageert tegenover je medewerkers of gezinsleden. Voor de kleinste futiliteit krijg je een woedeaanval, of je barst in tranen uit. Kortom, je hebt geen vat meer op je emoties.
4. Mentaal neem je afstand van je werk en omgeving
Je betrapt jezelf op een onverschillige en afzijdige houding ten aanzien van je werk. Soms kom je zelfs negatief of ronduit cynisch uit de hoek. Je enthousiasme van voorheen is verdwenen en je werkt je taken op automatische piloot af.
Let wel: het is niet omdat de eerste tekenen van een burn-out zich vooral manifesteren op professioneel vlak, dat je werk er ook de enige oorzaak van is. Ook allerhande sociale verwachtingen en verplichtingen spelen een rol, net zoals bepaalde karaktereigenschappen en je temperament.
Bijkomende lichamelijke en stemmingsklachten
Van piekeren over paniekaanvallen tot slaapproblemen: de opgebouwde spanning lokt een reeks andere klachten uit. Naast een algemeen ziek gevoel kunnen er ook maag- en darmklachten, hart- en ademhalingsproblemen en andere pijnklachten opduiken. Tot slot gaat een burn-out gepaard met een depressieve stemming. Denk aan somberheid, een continu schuldgevoel of zelfs gevoelens van betekenisloosheid.
Zit het niet helemaal goed met je energiebalans of herken je bij jezelf een aantal symptomen die de voorbode van een burn-out zouden kunnen zijn? We creëerden, in samenwerking met UNIZO, een zelftest voor zelfstandigen waarin je te weten komt of je de gevarenzone dreigt te raken.
