Het is een groot misverstand dat ‘gedreven’ en ‘overwerkt’ twee tegengestelde eigenschappen zijn bij zelfstandigen. De grens tussen beide is immers flinterdun. Meer zelfs, sterke ambities en (overdreven) perfectionisme leiden soms tot uitputting, minder voldoening en mogelijk een burn-out. Hoe merk je dat de balans overslaat? In grote lijnen onderscheiden we 5 fases.
Een gouden raad voor zelfstandigen: sta tijdig stil bij je eigen functioneren en dat van je onderneming.
Fase 1: met frisse moed ertegenaan
Net als veel van je zelfstandige concullega’s – zowel starters als doorwinterde ondernemers – zet je dag na dag je tanden in je werk. Met een gezonde dosis kunde, kennis en wilskracht bouw je een netwerk uit en ga je er elke dag met evenveel goesting tegenaan. Je bent je eigen baas en doet wat je écht graag doet. In deze fase ben je continu bezig en giert de energie door je lijf. Lange werkdagen geven je voldoening en vakantie neem je later wel.
Fase 2: alles voor de zaak
Jaar na jaar breid je je zaak stap voor stap uit. Gedrevenheid troef! Deze kenmerken zijn vast herkenbaar:
- Je bent proactief en neemt snel initiatief.
- Je stelt hoge doelen omdat je je goed voelt.
- Je bent gemotiveerd en bereid om een stapje verder te gaan.
- Je bent continu bezig met je zaak.
- Je deinst er niet voor terug om risico’s te nemen.
Je zaak vormt op deze manier een groot deel van je leven. Ook je gezin begrijpt dat je veel tijd en energie in je werk steekt, maar je hebt de touwtjes stevig in handen.
Fase 3: zand in de motor
Je gedrevenheid maakt af en toe plaats voor twijfel. Ga je wel de goede richting uit? Moet je wel dag en nacht bereikbaar zijn? Hoe blijf je de concurrentie de baas? Moet je mee met de digitalisering? En hoe blijf je dit volhouden op de lange termijn?
Naast de voordelen van het leven als zelfstandige, zie je meer en meer de keerzijde van de medaille. Volgens een recent onderzoek van Liantis en UNIZO is dit de top 5 van factoren die ontevredenheid veroorzaken bij zelfstandigen:
- een onzeker (financieel) bestaan;
- zware administratieve lasten;
- weinig vrije tijd;
- psychische belasting;
- voortdurende druk van klanten.
Opmerkelijk herkenbaar? Dan beland je al snel in de volgende fase als je niet op tijd wat gas terugneemt.
Fase 4: het keerpunt
Om mee te kunnen en nieuwe opportuniteiten te verzilveren, moet je als zelfstandige voortdurend (bij)leren en al je competenties aanwenden. Mensen uit je omgeving merken dat je energiepeil steeds vaker laag is, maar er is geen tijd om stil te staan. En zo bereik je vaak onbewust een keerpunt. De drang om de controle te behouden, nieuwe doelstellingen waar te maken en te groeien, leidt tot aanhoudende vermoeidheid. Met andere woorden: de eigenschappen die aan de basis van je succes liggen, zijn nu de grootste valkuilen. Gedrevenheid en oververmoeidheid zijn twee kanten van dezelfde medaille.
Waarschijnlijk wil je niet eens de indruk wekken dat je het moeilijk hebt. Niet alleen je klanten en/of medewerkers rekenen immers op jou, ook je vrienden en familie hebben een heleboel verwachtingen. Voor die laatsten heb je alsmaar minder tijd – met soms huiselijke spanningen tot gevolg – en hobby’s lijken al helemaal een ver-van-je-bedshow. Het schip verlaten, is echter geen optie.
Fase 5: burn-out
Het is een publiek geheim: achter het succes van een zaak gaat niet zelden een overwerkte zelfstandige schuil. In deze fase kan je die psychologische en sociale vermoeidheid niet meer verbergen. Iedereen ziet dat het moeilijk gaat, ook je klanten en de mensen waarmee je samenwerkt. Als je niet op tijd aan de alarmbel trekt, is een burn-out een reëel gevaar, met alle gevolgen van dien voor jezelf en je zaak.
We creëerden, in samenwerking met UNIZO, een zelftest voor zelfstandigen waarin je te weten komt of je de gevarenzone dreigt te raken.
