Niet alleen je bedrijfsnaam verdient bescherming. Heb je een nieuw product ontwikkeld of een compleet vernieuwende productiemethode? Of ben je van plan je vernieuwend idee binnen afzienbare tijd te realiseren? Voorkom dan dat anderen met je innovatie gaan lopen! Blijf heel discreet tijdens de realisatiefase en zorg zo snel mogelijk voor de nodige bescherming via een patent of octrooi. Deze materie is complex. In dit dubbelinterview vroegen we meer uitleg aan Michiel Verhamme van UNIZO, de Unie van Zelfstandige Ondernemers en aan Ivan Peeters van Inventus, een bedrijf dat onder meer gespecialiseerd is in de combinatie patenten-productontwikkeling-productie.
Wat is een patent of octrooi?
Peeters: “Regelmatig krijgen we de vraag wat het verschil is tussen een octrooi en patent, het antwoord is niet echt spectaculair te noemen, want er is namelijk geen verschil. De termen octrooi, patent en brevet zijn synoniemen. Patent is eigenlijk gewoon de Engelse vertaling voor octrooi.”
Verhamme: “Een octrooi of een patent is dus een document dat je een uitsluitend en tijdelijk recht verschaft om een industrieel toepasbare uitvinding te exploiteren. Als houder van een octrooi heb je het recht om bijvoorbeeld de vervaardiging, het aanbod, het gebruik of de invoer van je uitvinding te verbieden. Octrooien hebben dus tot doel je economische exploitatie veilig te stellen en je investeringen in onderzoek te laten renderen. Wanneer je eenmaal je octrooi op zak hebt, kan je zelf exclusief deze uitvinding exploiteren of te gelde maken door tegen vergoedingen licenties te verlenen. Hou er wel rekening mee dat het aanvragen van octrooien vaak lange en dure procedures met zich meebrengt, wat zeker voor kleine en startende ondernemingen een hinderpaal kan zijn.”
Wat zijn de voorwaarden voor een patent of octrooi?
Verhamme: “Je kan niet zomaar voor alles een patent of octrooi krijgen. Om in aanmerking te komen voor de bescherming moeten je nieuwe producten, werkmethodes en verbeteringen voldoen aan deze eisen:
- Het moet effectief om een vernieuwing Het moet dus een nieuwe stap zijn in de ontwikkeling van iets. Heb je werkelijk iets nieuws bedacht, hou dat dan strikt geheim tijdens de ontwikkeling.
- Het moet inventief en creatief Een gemiddelde vakman zou volgens de stand van de techniek niet tot dezelfde uitvinding komen. Het mag dus niets banaal zijn, want er moet een zekere creatieve inspanning mee gepaard gaan.
- Je uitvinding moet realiseerbaar
- De uitvinding moet bruikbaar zijn in de nijverheid of de land- en tuinbouw.
Opgelet! Een octrooi is slechts geldig in het land waar het werd uitgereikt. Daarom dien je een octrooi aan te vragen voor alle landen waar je bescherming wenst. Zo bestaan er procedures waardoor je door middel van één aanvraag in verschillende landen een octrooi kan bekomen. Jee doet er goed aan hiervoor een beroep te doen op een officiële octrooigemachtigde.”
Peeters: “Het is in bijna alle gevallen een goed idee om hulp in te roepen van een specialist. De algemene voorwaarden zijn wel mooi gedefinieerd, maar de praktijk wil al eens complexer zijn dan het op het eerste zicht lijkt. Zo kan je bijvoorbeeld perfect een octrooi nemen op een inventieve samenstelling van reeds bestaande technieken, ook al zijn deze al beschermd door een octrooi.”
“Ook zijn er enkele uitzonderingen op de algemene regels. Zo is het mogelijk om een octrooi te nemen op software, ook in de EU en België. De regels zijn enigszins afwijkend dan deze in de US, maar ook op dit vlak zijn er meer mogelijkheden dan algemeen wordt aangenomen.”
Het fiscale voordeel van octrooien, een goed bewaard geheim
Peeters: “Bijna 10 jaar geleden heeft Vlaanderen een regel ingevoerd waarbij 80% van de inkomsten uit een octrooi worden vrijgesteld van belastingen. Deze fiscale regel is al zeer goed ingeburgerd in enkele buurlanden zoals Nederland (Innovatiebox) en Luxemburg, maar momenteel nog steeds in mindere mate in Vlaanderen. De details verschillen enigszins, maar het komt steeds op hetzelfde neer: een aanzienlijk fiscaal voordeel voor inkomsten uit IP (Intellectual Property of Intellectueel Eigendom) gedekt door een verleend octrooi waarbij het grondgebied België in is vervat. De regels zijn de laatste jaren zelfs versoepeld in het voordeel van de KMO’s.”
“Voor startende bedrijven of voor bedrijven die met een nieuw product of activiteit starten, is het belangrijk dat je de structuur en het verhaal rond de fiscale optimalisatie goed doordacht opzet van bij de start. Dit maakt het veel transparanter voor alle betrokken partijen, zoals voor de boekhouder en overheid, waardoor je maximaal van de vrijstelling kan genieten.”
“Voor meer informatie omtrent de belastingvrijstelling voor octrooi-inkomsten, kan je de website van het Agentschap Innoveren en Ondernemen raadplegen.”
Welke misvattingen bestaan er over octrooien?
Peeters: “In mijn ogen is één van de misvattingen dat veel bedrijven denken dat ze niet aan innovatie doen of dat hun innovatie niet sterk genoeg is om er een octrooi op te nemen, want na een analyse kunnen we in veel gevallen het tegenovergestelde vaststellen. Hierdoor wordt enerzijds hun innovatie mogelijk niet goed beschermd en lopen ze de kans dat andere partijen de vruchten van hun inspanningen plukken. Anderzijds als je niet weet of je eigen innovatie geen inbreuk maakt op een bestaand octrooi, ben je niet verzekerd van de zogenaamde Freedom To Operate (FTO), waardoor je een reële kans loopt om in gebreke te worden gesteld bij de commercialisering.”
“Een andere opvatting die dikwijls wordt geponeerd, is dat je een octrooi kan omzeilen door ergens één woordje te veranderen. In principe zou dit kunnen als het octrooi slecht is geschreven. Een kwalitatief sterk geschreven octrooi daarentegen is dusdanig goed dichtgetimmerd dat het zeker niet evident is om deze te omzeilen. Het is met reden dat technologiebedrijven de voorkeur geven om, zeker de laatste jaren, massaal octrooien op te kopen.”
Octrooien, onbekend is onbemind
Peeters: “In Nederland is het normaal voor bedrijven, ook voor KMO’s, om hun innovaties te beschermen met een octrooi. In Vlaanderen is dit veel minder het geval en wordt er maar sporadisch een octrooi door een Vlaamse KMO aangevraagd.”
“Eén van de gevolgen hiervan is dat de meeste boekhouders of accountants niet of nauwelijks op de hoogte zijn van de innovaties van hun klanten en ze deze dan ook niet kunnen laten geniet van de belastingvrijstelling op octrooien.”
“Naast het fiscale luik hebben octrooien nog andere voordelen, ze verzekeren de aanvrager van de FTO (Freedom To Operate), ze verhogen de waarde van het handelsfonds, maakt het veel moeilijker voor de concurrentie om met een soortgelijk product op de markt te komen en octrooien die succesvolle commerciële producten ondersteunen hebben een substantiële handelswaarde op zich.”
Een octrooi aanvragen, hoe gaat dat in zijn werk?
Verhamme: “Om een Belgisch octrooi voor je uitvinding te krijgen, moet je een aanvraag indienen bij de dienst voor Intellectuele Eigendom van de Federale Overheidsdienst Economie. De aanvraag moet de volgende gegevens en documenten bevatten:
- Het aanvraagformulier, gericht aan de minister van Economie
- Je identiteitsgegevens
- De beschrijving van je uitvinding, die zo gedetailleerd moet zijn dat ze door een deskundige kan worden toegepast
- De conclusies van je aanvraag: Wat is er precies zo uniek? Wat wil je concreet door het octrooi beschermd zien?
- Eventuele tekeningen waarnaar de beschrijving of de conclusies verwijzen
- Uitleg over de geografische oorsprong als de uitvinding biologisch materiaal bevat
- Eventueel een volmacht voor je vertegenwoordiger (erkende octrooigemachtigde, advocaat, werknemer...)
De datum van de indiening van de octrooiaanvraag is de datum waarop deze aanvraag de minimale voorwaarden vervult. Daarbij moet het dossier minstens een verklaring bevatten dat er een octrooi wordt aangevraagd, je identiteitsgegevens als aanvrager, een beschrijving van de uitvinding en één of meerdere conclusies.”
Verhamme: “De marktstrategie die je gaat volgen, kan ook een rol spelen. Indien je doelmarkt Europees is, kan het in veel gevallen interessant zijn om direct voor een EP octrooi te gaan. Wens je eerst de Belgische markt te bedienen en deze te evalueren alvorens naar andere landen uit te breiden, dan kan de aanvraag van een Belgisch patent in combinatie met een PCT procedure een betere piste zijn. Zo zijn er nog andere combinaties mogelijk met allemaal hun eigen geplogenheden in de aanvraagprocedures. Daarom is het aan te raden om hieromtrent professionele partijen te consulteren, zeker als je verder wil gaan dan een louter Belgisch octrooi.”
Hoeveel kost een octrooi?
Verhamme: “Na je aanvraag zal het Europees Octrooibureau een nieuwheidsonderzoek uitvoeren, op basis van de gegevens die je in je dossier verstrekte. Het opstellen van het verslag hiervan kost je € 300. Dit verslag gaat naar de Dienst Economische Zaken in België en zij zullen uiteindelijk beslissen of je aanvraag al dan niet wordt goedgekeurd. Wordt je uitvinding later positief beoordeeld door de Belgische Octrooidienst, dan wordt je octrooi na 18 maanden bij ministerieel besluit afgeleverd.”
“Je kan ook vragen om het octrooi sneller te verlenen op voorwaarde dat de formaliteiten zijn vervuld. Dit kan bijvoorbeeld nuttig zijn wanneer er kort na de aanvraag een inbreuk wordt vastgesteld, waartegen je als octrooihouder wil optreden.”
“Om een octrooi in stand te houden moeten er jaarlijks instandhoudingstaksen betaald worden die gaan van € 40 voor het 3e jaar tot € 600 voor het 20e jaar. Betaal je dit niet, dan vervalt het octrooi. Een octrooi is maximum 20 jaar houdbaar. Daarna valt de exclusiviteit weg en mag in principe iedereen je uitvinding ‘namaken’.”
Peeters: “Omtrent de prijzen van octrooien doen verschillende verhalen de ronde, al zouden deze voor een KMO onbetaalbaar zijn, dit blijkt in de praktijk echter wel mee te vallen, waarmee ik niet wil zeggen dat een kwalitatief goed geschreven octrooi spotgoedkoop is. Voor een Belgisch octrooi moet je toch al gauw rekenen op een grootorde van 8.000 euro. Als je wenst uit te breiden naar andere landen kan de prijs inderdaad aardig oplopen. Echter, er zijn formules waarbij je de kosten tot 3 jaar en meer kan vooruitschuiven en je toch beschermd bent, vanaf het moment je het octrooi hebt ingediend in België. Hierdoor heb je de mogelijkheid om eerst een return on investment te creëren alvorens je de grotere kosten voorgeschoteld krijgt. Bovendien zijn er de laatste jaren inspanningen gedaan om deze prijzen drastisch naar beneden te krijgen. Zo is er de mogelijkheid bijgekomen om een Europees octrooi in te dienen waarbij er nu 38 lidstaten zijn opgenomen.”
Heb je nog vragen? Ga dan eens kijken op de themapagina van UNIZO.
Met speciale dank aan Ivan Peeters van Inventus! Inventus helpt bedrijven bij het ontwikkelen en produceren van producten, het verkrijgen van octrooien (patenten) of andere intellectuele eigendommen, prijssimulaties... De missie van Inventus is erop gericht om door middel van innovatie bedrijven competitiever en rendabeler te maken. Door zijn jarenlange ervaring kan Inventus robuuste en efficiëntie-verhogende oplossingen aanreiken aan KMO’s in elke sector.
Wil je meer weten over hoe je je intellectuele eigendomen van inbreuken kan vrijwaren in China, ga dan naar Metron Patents, een dochteronderneming van Metron Technics.
