Als we met zijn allen meer op onze mentale gezondheid letten, werken we dan minder en remt dat de groei van onze ondernemingen af? Geen eenvoudig vraagstuk. Ignaas Devisch, hoogleraar Medische Filosofie en Ethiek aan de UGent en CEO van denktank Itinera, balanceert voor Liantis op de dunne koord tussen economie en welzijn.
“Groei hoeft niet ten koste te gaan van iets, tenzij je het als een heel beperkt begrip gaat zien”, opent Ignaas Devisch als we hem het dilemma voorleggen. Hij wijst op het doorgedrongen besef dat een te grote focus op economische groei ten koste kan gaan van de werksfeer of dat het kan leiden tot grote druk op individuele werknemers.
“Ik koppel welvaart graag aan welzijn. Die twee zijn heel intens aan elkaar gelinkt. Bedrijven verbinden ze ook steeds vaker. Je kan natuurlijk zeggen dat je op korte termijn heel veel en snel wil groeien en dat je wel zal zien waar je uitkomt. Maar als je als bedrijf op lange termijn wil blijven bestaan, dan moet je wel de richting bepalen waarin je wil groeien. Dan ga je toekomstgericht werken en dan kom je automatisch bij welzijn en duurzaamheid uit.”
Van ballast naar kans
Het groeiend besef dat welvaart niet zonder welzijn kan, hangt nauw samen met de drastische verandering van onze arbeidsorganisatie, stipt Devisch aan. “De tijd dat een leidinggevende zijn werknemers kon afblaffen in de hoop dat ze meer gingen werken, is voorbij. We hebben met z’n allen ingezien dat we ons goed moeten voelen om goed te kunnen functioneren, zowel in ons privéleven als in onze jobs.”
Dit besef heeft een belangrijke evolutie als gevolg: hr, de visie op arbeid en de wil om de juiste mensen op de juiste plaats te krijgen, hebben een ander gewicht gekregen in een modern bedrijf. “Welzijn is geen ballast meer aan het karretje van de economische groei. In plaats van zaken die de groei vertragen, zijn dit elementen die groei kunnen bespoedigen. De manier waarop je omgaat met werknemers vertaalt zich in de atmosfeer die in het bedrijf hangt. Wie die kans als werkgever begrijpt, heeft nu eigenlijk al een straatlengte voorsprong op de rest.”
Collectief beter worden
Maar hoe voorkom je vage ambities en zet je het plan om welvaart aan welzijn te koppelen om in de praktijk? Devisch geeft de raad om er een permanent aandachtspunt van te maken.
“Het is iets dat je moet meenemen als agendapunt bij elke vergadering of bij elke stap die je wil zetten als bedrijf. Om duurzaam te groeien, moet je het mentaal welzijn van alle medewerkers in acht nemen. Doe je dat niet, en de cijfers over burn-outs en stress op de werkvloer zijn toch nog altijd vrij alarmerend, dan zie je dat mensen gaan uitvallen of dat ze een andere job zoeken om aan de druk te ontkomen.”
Het argument dat bedrijven geen tijd hebben om continu te reflecteren over welzijn, wuift Devisch weg met een kosten-batenanalyse.
“Kijk je naar de kost van langdurig of chronisch ziek worden, dan is die veel groter dan de kost om momenten in te bouwen waarop je over welzijn nadenkt. Dat zijn momenten waarop je je de vraag stelt wat werknemers nodig hebben om op een goede manier te functioneren en om daar als team beter van te worden.”
Waarden laten doorsijpelen
Als je permanent aandacht wil schenken aan welzijn binnen je bedrijf, dan is het belang van een duidelijk kader niet te onderschatten. Al wil Ignaas Devisch meteen de puntjes op de i zetten: met enkel wat brainstormen over de bedrijfswaarden, zal je er niet komen. “Het expliciteren van dit waardenkader is in het belang van het mentale welzijn van al je medewerkers. Je moet kunnen antwoorden op de vraag: Waar wil je eigenlijk naartoe als bedrijf? Dat mag niet aanvoelen als iets kunstmatig, want dat is wat bedrijven een tijdje hebben gedaan. Ze huren iemand in om drie uur in een bedrijf binnen te stappen en aan het eind van de voormiddag formuleert die persoon de kernwaarden. Vervolgens worden ze dan in een mooi kadertje gehangen aan de muur en na drie weken let niemand daar nog op. Dat is windowdressing.”
Een oefening waarbij je een waardenkader elke dag gaat toepassen, is een veel beter alternatief. Enkel zo creëer je permanente aandacht voor welzijn. “Een grondige denkoefening sijpelt door in alle geledingen van het bedrijf, tot het een reflex wordt. Op dat moment maak je de stap van iets dat enkel op papier bestaat naar iets dat leeft in het hoofd van de mensen. Of het nu gaat om veiligheid, de feedbackcultuur of de relatie tussen werk en privé. Met een duidelijk kader kunnen mensen concrete keuzes maken en gaan al die beslissingen dezelfde kant uit. Zo kan je elke dag kleine stapjes zetten en het groeiproces met het juiste kader aanpakken.”
Tot slot benadrukt Devisch dat het belangrijk is om dat proces niet vanuit de ivoren toren te organiseren.
“Als je mensen niet op een of andere manier de ruimte geeft om mee te denken over hoe ze hun taken kunnen invullen, dan ga je ze op termijn frustreren”, besluit hij. “De aandacht voor participatie op de werkvloer is op veel plaatsen echt nog onderbenut. Het ligt daar klaar, nu moeten bedrijven er enkel nog beginnen gebruik van te maken.”
