Stel, een van je werknemers is al lange tijd afwezig wegens ziekte. Dan wil je als werkgever ongetwijfeld graag een objectieve stand van zaken om in te schatten hoelang je medewerker nog afwezig zal zijn. Maar wanneer mag je een controlearts op pad sturen? En welke regels moet je daarbij volgen? Je leest het hier.
Wanneer kan je een medische controle laten uitvoeren?
Het afleveren van een medisch getuigschrift betekent niet dat je medewerker automatisch recht heeft op een gewaarborgd loon. Als werkgever heb je dan ook het recht om de arbeidsongeschiktheid van je medewerker te laten onderzoeken door een controlearts. Dit kan gedurende de volledige periode van arbeidsongeschiktheid, dus ook buiten de periodes waarin er recht is op gewaarborgd loon.
Je kiest zelf op welke arts je voor de controle een beroep doet. Om objectief te blijven, kan je echter niet de arbeidsgeneesheer van je eigen bedrijf als controlearts aanstellen. Als zaakvoerder van een vennootschap kan je bovendien geen beroep doen op je echtgenoot of echtgenote als controlearts.
Opgelet: je kan een medewerker alleen geneeskundig laten controleren wanneer die zelf zijn arbeidsongeschiktheid inroept. Je hebt dus niet het recht om je medewerker te laten onderzoeken om bijvoorbeeld te laten vaststellen dat hij of zij niet langer geschikt is om zijn of haar werk te verrichten.
Uitgelicht cijfer: ongeveer 8 % van de onderzochte medewerkers gaat na de controle vervroegd weer aan de slag. De laatste jaren is er een daling op het vlak van vervroegde werkhervattingen.
Wat doet de controlearts?
De controlearts gaat na of je medewerker werkelijk arbeidsongeschikt is. Hij of zij verifieert de waarschijnlijke duur van de ongeschiktheid en andere medische gegevens die eventueel noodzakelijk zijn. Denk aan factoren die een invloed kunnen hebben op het recht op een gewaarborgd loon.
De controlearts mag feitelijke vaststellingen meedelen, maar alle andere vaststellingen vallen onder het beroepsgeheim. De controlearts bezorgt vervolgens zo vlug mogelijk een schriftelijk verslag aan je medewerker.
Wat mag de controlearts niet doen?
Er zijn enkele zaken die de controlearts wettelijk gezien niet mag doen. Zo moet de controle plaatsvinden op een aanvaardbaar tijdstip (tussen 6 en 21 uur) en zijn nachtelijke controles uit den boze. Verder zijn volgende zaken verboden:
- na het uitvoeren van de controle de arbeidsongeschikte medewerker uitnodigen om zich opnieuw bij de dokter aan te bieden op een latere datum;
- de arbeidsongeschikte medewerker vragen om zich opnieuw aan te bieden bij een verlenging van de arbeidsongeschiktheid;
- de medewerker bevelen om het werk te hervatten (alleen de werkgever kan dit doen).
Wat als de medewerker zijn woning mag verlaten?
In dit geval is er géén getuigschrift van de behandelende geneesheer waarin staat dat je medewerker zich niet buitenshuis mag begeven. De controlearts heeft hier de keuze:
- hij kan de medewerker uitnodigen op een door hem bepaalde plaats, dag en uur; of
- hij kan een (al dan niet aangekondigd) bezoek brengen bij de medewerker thuis.
Indien de controlearts een uitnodiging verstuurt of bezorgt aan de werknemer, moet hij hiervan wel het bewijs kunnen leveren. Een individuele uitnodiging is in feite niet noodzakelijk: cao’s en arbeidsreglementen kunnen immers vermelden dat de werknemer zich spontaan bij een bepaalde arts moet aanbieden.
Mag de medewerker zich tijdens de ziekteperiode verplaatsen, dan kan hij niet verplicht worden om thuis te blijven. In de praktijk zal de controlearts dan een geschreven uitnodiging in de brievenbus achterlaten indien de werknemer niet thuis was op het moment van het controlebezoek. De medewerker moet zich vervolgens op het kabinet van de controlearts aanbieden. In dit geval zijn de verplaatsingskosten ten laste van jou als werkgever.
Wat als de medewerker de woning niet mag verlaten?
Als je medewerker volgens het geneeskundig getuigschrift de woning niet mag verlaten, is de controlearts verplicht om een bezoek te brengen aan zijn of haar verblijfplaats. De betrokkene moet dan ook beschikbaar blijven op die verblijfplaats, of op een andere plaats die hij of zij dan wel tijdig moet bekendmaken aan jou als werkgever.
Medewerkers die hun woonst niet mogen verlaten, moeten ook op zon- en feestdagen thuisblijven en in staat zijn de controlearts binnen te laten tussen 6 en 21 uur.
Wat zijn de plichten van de medewerker bij een controlebezoek?
De rechtspraak heeft al meermaals beslist dat medewerkers alle mogelijke pogingen moeten ondernemen om een controlebezoek vlot te laten verlopen. Alleenstaanden die in bed moeten blijven en vrezen dat ze de deurbel niet zullen horen, dienen bijvoorbeeld een bericht aan de huisdeur aan te brengen. Verder mag niemand opzettelijk de deur gesloten houden of weigeren om een waakhond weg te roepen indien de controlearts dat vraagt.
Welke mogelijke sancties zijn er voor werknemers?
Verklaart de controlearts je medewerker arbeidsgeschikt en weigert die het werk te hervatten, dan kan de werknemer in kwestie het recht op gewaarborgd loon verliezen vanaf de eerste datum van de uitnodiging op het dokterskabinet, of vanaf de dag van het eerste huisbezoek van de controlearts. Dit geldt niet voor de periode van arbeidsongeschiktheid waarover geen betwisting is.
Stel dat je medewerker zich doelbewust onttrekt aan de controle of de controle onmogelijk maakt, dan mag je als werkgever weigeren om het gewaarborgd loon uit te betalen.
Uitgelicht cijfer: ongeveer 12% van de medewerkers kan niet gecontroleerd worden omdat ze niet thuis zijn op het moment van het controlebezoek (ook al mogen ze volgens het doktersvoorschrift het huis niet verlaten), of omdat ze niet reageren op de oproep van de controlearts. In dergelijke gevallen verliest de werknemer het recht op gewaarborgd loon voor de volledige periode van het attest.
Het zich onttrekken aan de medische controle op zichzelf is geen dringende reden tot ontslag. Toch kan de houding van je medewerker tegenover de controle in bepaalde gevallen wel beschouwd worden als een dringende reden, bijvoorbeeld als de arbeidsongeschikte medewerker zonder je te verwittigen op vakantie vertrekt.
Wat als de behandelende arts en de controlearts elkaar tegenspreken?
De medische controle kan tot twee mogelijke vaststellingen leiden. Ofwel bevestigt de controlegeneesheer de arbeidsongeschiktheid van je medewerker, ofwel is hij het oneens met de verklaring van de behandelende arts.
Het doktersattest van de behandelende geneesheer van je medewerker en het doktersattest van de controlearts zijn juridisch evenwaardig. Indien beide attesten elkaar tegenspreken, kan de medewerker (die het gewaarborgd loon eist) of de werkgever (die wenst dat de medewerker het werk hervat) het geschil beslechten voor de rechtbank of een scheidsrechterlijke procedure opstarten.
In dat geval wordt een derde arts-scheidsrechter of arbitragearts aangesteld die een medisch onderzoek uitvoert. Binnen de drie werkdagen na zijn vaststelling neemt deze arts een beslissing. Die is definitief en bindend voor alle partijen. Indien je medewerker gelijk krijgt, dan ben je verplicht om het gewaarborgd loon uit te betalen voor de periode waarop het geschil betrekking had.
In tegenstelling tot een controlearts kan een arbitragearts ook met terugwerkende kracht oordelen. De kosten van een arbitrageonderzoek vallen steeds ten laste van de verliezende partij.
