Is de moderne bedrijfsleider een empathisch leider die zich vlot in de schoenen van zijn werknemers zet? Of is het net omgekeerd en willen werknemers vooral duidelijkheid van een leider met een set aan hard skills? Stijn Baert, professor arbeidseconomie aan de UGent, kraakt het dilemma en legt de brug naar mentaal welzijn op de werkvloer.
Voor Stijn Baert lijdt het maar weinig twijfel: anno 2021 moet empathie in de toolbox van de moderne leider zitten. De moderne bedrijfsleider heeft naast de hard skills om een organisatie te leiden volgens hem ook soft skills nodig om dat op een duurzame manier te doen. “Dat betekent dat hij niet enkel de blik op de resultaten van vandaag heeft”, preciseert hij. “Bedrijven willen natuurlijk winst maken en die kunnen uitkeren aan hun aandeelhouders. Wat mij cruciaal lijkt, is dat je daarbij niet alleen het vizier scherp stelt op de winst van het moment. Het heeft geen zin je bedrijf en je mensen helemaal uit te persen en misschien het imago van het bedrijf onderuit te helpen. Dat zal je bedrijf in de toekomst net winsten kosten. Een goede bedrijfsleider heeft dus altijd oog voor het fit houden van mensen, zodat zij morgen en overmorgen nog steeds goed kunnen presteren.”
Hogere doelen verduidelijken
Om dat voor mekaar te krijgen, is empathie nodig. Als leider wacht je de taak om aan te geven wat de hogere doelen van de onderneming zijn en hoe de activiteiten passen in waardengedreven ondernemen. Stijn Baert: “Het is belangrijk dat je je mensen daarin ook meeneemt, zodat zij weten waar je over vijf of tien jaar wil staan en met welke kernwaarden je dat wil nastreven. Weten ze dat niet, dan kunnen ze er niet naar handelen en is het mogelijk dat ze acties ondernemen die niet in je strategie passen. Kennen ze je waarden wel, dan werken ze met meer overtuiging, zijn ze meer geëngageerd en zullen zij misschien meer waarde ontlenen aan hun job.”
Geen eenrichtingsverkeer
Wel benadrukt Stijn Baert dat empathisch leiderschap interactief moet zijn. Het gaat om meer dan enkel je doelen en waarden goed communiceren. Empathie betekent ook luisteren naar wat leeft bij je teams. “Er zijn vast heel wat werknemers die op dit moment vinden dat hun stem te weinig gehoord wordt. Of die vinden dat de richting die het bedrijf volgt anders is dan de koers die ze zelf zouden willen volgen”, zegt Baert. “Vroeger had je ideeënbussen, die zijn nu wat verdwenen. Wel zijn er nu kortere lijnen tussen management en werknemers en is de hiërarchie iets minder stringent. Bedrijven hebben er alle baat bij om de signalen van de werkvloer te capteren en om ze mee te nemen in de grote strategieën. Als je mensen het gevoel geeft dat ze zelf mee richting geven aan het bedrijf, zullen ze hun job meer geëngageerd doen en er zelf meer waarde aan ontlenen. Ook dat is cruciaal om hen fit aan de slag te houden.”
Stress
Daarnaast benadruk Stijn Baert dat empathisch leiders ook een zeer grote rol spelen in het mentaal welzijn van de medewerkers.
“Empathisch leiderschap zorgt ervoor dat stress bij de werknemers op een aanvaardbaar niveau blijft, maar tegelijk is een empathische leider ook voor een stuk begripvol als iets minder goed loopt. Als je weet dat burn-outs te maken hebben met de hoeveelheid stress enerzijds en de energiebronnen om die stress te compenseren anderzijds, dan win je met empathisch leiderschap tweemaal. Empathisch leiderschap is dus een investering in het fit houden van je mensen en bij uitbreiding van je onderneming."
Te softe leiders
Van empathisch leiderschap naar mentaal welzijn en zo weer naar goede en duurzame bedrijfsresultaten. Stijn Baert ziet een duidelijk verband, maar: “ik denk dat een empathische leider tegelijk ook wel duidelijk moet zijn”, benadrukt hij. “Het heeft geen enkele zin altijd te lievemoederen als er structurele problemen zijn in een samenwerking. Als mensen altijd opnieuw dezelfde steken laten vallen, dan heeft het geen zin om dat te verbloemen. Op langere termijn komt zo’n probleem toch boven en dan is het misschien te laat om het nog te remediëren of heeft het al te veel impact gehad. Ik denk dat mensen nood hebben aan empathie, maar ook aan duidelijkheid op elk moment.”
