Levenslang leren. Het is één van de elementen waar de arbeidsdeal via gerichte maatregelen op inzet. Maar hoe doen we het nu al op vlak van opleidingen op het werk? Waarom is het belangrijk dat kmo’s hierop inzetten? En wat zijn de mogelijke gevolgen als ze dat niet doen? Experte Laura Van den Eede van Liantis gaat dieper in op enkele pertinente vragen.
Opleiding is de beste proviand op de reis naar de ouderdom. Het was de Griekse filosoof Aristoteles die dit meer dan tweeduizend jaar geleden al verkondigde. Kort hertaald: levenslang leren. Het is ook iets waar Laura Van den Eede sterk in gelooft. Als business lead bij Liantis Consult is ze gespecialiseerd in opleidingen. Niet onlogisch na haar studies onderwijskunde en haar voortgezette focus op volwassenenonderwijs, duaal leren en opleidingen op het werk.
Laura, je hebt ongetwijfeld ook de arbeidsdeal gelezen: wat vind jij ervan dat de overheid ook zaken rond opleidingen opneemt en verplicht?
Laura: “Er staat inderdaad in dat medewerkers een hoger individueel opleidingsrecht hebben en dat ook kleinere werkgevers nu verplicht zijn om een opleidingsplan te maken.
Om in een snel veranderende arbeidsmarkt concurrentieel te blijven met buurlanden en ervoor te zorgen dat iedereen de vaardigheden heeft om langer aan de slag te kunnen blijven, begrijp ik dat de overheid maatregelen neemt. Maar het mag niet gezien worden als het einddoel.
‘Ik voldoe aan die maatregelen en daarmee is de kous af’. Ik hoop dat het ons als samenleving aanzet om echt naar een cultuurshift te gaan waarbij opleidingen en blijvend inzetten op veranderde vaardigheden centraal staat.”
Doen we dat nu dan nog niet genoeg?
Laura: “De cijfers leren ons alvast van niet. Zo blijkt uit cijfers van de OESO (2019) dat 51% van de Vlamingen de afgelopen 12 maanden geen opleiding volgde. Nog opvallend uit de bevraging: 82% van de volwassen Vlamingen wil gewoonweg geen opleidingen. We kunnen dus zeker nog stappen vooruit zetten. Nochtans blijkt uit studies dat starters levenslang leren wél belangrijk vinden. We zijn er ons dus allemaal bewust van dat opleidingen belangrijk zijn, maar we zien die ‘leergoesting’ niet meteen in de praktijk.”
Waarom zijn opleidingen dan zo belangrijk?
Laura: “Vroeger kon je met 1 set vaardigheden je hele loopbaan doorkomen. Dat is nu niet meer het geval. Kort gesteld: de houdbaarheidsdatum van vaardigheden neemt af. Dat komt door de toenemende automatisering, robotisering en digitalisering. Vroeger lag de focus ook vaker op technische vaardigheden: wat moet je kunnen om je job te doen. Die focus verschuift naar digitale vaardigheden en soft skills, denk maar aan empathie, creativiteit, communicatie… Met levenslang leren moeten we ons bovendien ook voorbereiden op jobs die nu eigenlijk nog niet bestaan.”
Gaat het dan eerder om bijscholen of omscholen?
Laura: “Beiden. Zowel het bijscholen om bij te blijven met de laatste trends, bijvoorbeeld op vlak van digitalisering, maar ook het volledig omscholen naar een nieuwe functie. In een onderzoek bij L&D-professionals (Learning & Development) zei 79% dat het goedkoper was iemand intern te herscholen dan de volledige procedure van een externe starter te doorlopen. Bovendien is het met de huidige arbeidsmarktkrapte niet altijd evident om de juiste kandidaat te vinden. Net daarom kan interne mobiliteit en het omscholen van mensen een oplossing bieden.”
Sommige werkgevers stellen zich misschien wel de vraag: wat als ik investeer in opleidingen voor een werknemer die mijn organisatie dan later misschien verlaat? Is dat dan geen weggesmeten geld?
Laura: “Die vraag bestaat inderdaad soms. Maar dan durf ik de vraag terugspelen. Wat is de andere optie: niet investeren? Geen opleidingen? Dat is ook niet interessant voor je onderneming en de duurzaamheid ervan. Het is dus niet enkel belangrijk om te investeren in pakweg nieuwe machines, maar ook aandacht te hebben voor de mensen die met die nieuwe apparatuur aan de slag moeten. Ergens is het wel te begrijpen: het is vaak ontzettend moeilijk om bij opleidingen – en de investeringen die ermee gepaard gaan – de concrete ROI (return on investment) te bepalen. Dat is niet altijd meetbaar. Maar als elke werkgever investeert, dan maken we elkaar alleen maar sterker. Bovendien is het in de huidige war for talent zeker een troef als je kan aantonen dat je opleidingen voorop plaatst en interne mobiliteit mogelijk maakt.”
Wat is jouw raad voor ondernemingen die hierop willen inzetten?
Laura: “Vaak moeten ondernemingen niet van nul starten. Je hebt misschien ooit al vacatureteksten opgesteld waarin staat wat iemand moet kunnen om een bepaalde job te doen, of je hebt al eens een functieomschrijving of een opleidingsplan opgesteld. Dat kan een startpunt zijn om te bepalen: waar willen we naartoe als organisatie, op korte en lange termijn? Welke competenties hebben we daarvoor in huis? Welke helemaal niet? Welke willen we opkrikken? Welke opleidingen willen we aanbieden? Je moet inderdaad zorgen dat het geen nattevingerwerk is, maar dat je goed nadenkt over een plan. Dat kan ook informele leermomenten bevatten waarbij medewerkers elkaar inspireren. Bij een opleiding denken we nog al te vaak aan een muf klaslokaal, terwijl er ook andere manieren zijn om een opleiding in te vullen. Daarnaast kan je ook luisteren bij de medewerkers zelf. Waar hebben zij nood aan? Wat missen ze nog?”
En hoe kunnen werkgevers hun medewerkers motiveren om opleidingen te volgen?
Laura: “Niet alle medewerkers staan hier altijd voor te springen, dat klopt. Maar als je kan aantonen dat de opleidingen bijdragen aan de doelstellingen van het bedrijf, dan kan dat hen enorm motiveren. Dan zien ze de relevantie beter in. Ook als de opleiding hun persoonlijke ontwikkeling stimuleert, zullen ze er sneller voor kiezen.”
Last but not least: hoe zie je de toekomst van opleidingen in ons land?
Laura: “Ik hoop écht dat we gaan naar een algemene, maatschappelijke cultuurshift. En dat is een werk van iedereen. Dat gaat over ons onderwijs dat bijvoorbeeld meer zou moeten inzetten op probleemoplossend denken, aan werkgevers die hiervoor tijd en budget voorzien, maar ook medewerkers zijn zelf verantwoordelijk om actief te kiezen voor opleidingen. Maar ik geloof erin dat we dat samen kunnen!”
