Je klant combineert zijn zelfstandige activiteit met een politiek of publiek mandaat. Waar moet je op letten?

Tijd om even stil te staan bij politieke en publieke mandaten. Welke invloed hebben ze op het sociaal statuut en het inkomen van jouw klant? We frissen even op hoe dit elkaar zit. Zo kan jij je klant de beste service bieden.

Een politiek mandaat

De loutere uitoefening van een politiek mandaat, zoals bijvoorbeeld een mandaat als gemeenteraadslid, provincieraadslid of parlementair wordt niet beschouwd als een beroepsactiviteit als werknemer, ambtenaar of zelfstandige. Oefent je klant dus enkel een politiek mandaat uit, dan is hij voor dat mandaat niet onderworpen aan het sociaal statuut van de zelfstandigen.

Publiek mandaat

Een publiek mandataris is iemand die een mandaat heeft in een openbare of private instelling in van één van volgende hoedanigheden:

• Hij heeft een functie bij een overheidsadministratie en vertegenwoordigt die administratie. Voorbeeld: een ambtenaar van het OCMW vertegenwoordigt het OCMW in een sociale huisvestingsmaatschappij.
• Hij vertegenwoordigt een werknemers-, werkgevers- of zelfstandigenorganisatie. Voorbeeld: een medewerker van UNIZO vertegenwoordigt UNIZO in het bestuur van de Sociaal Economische Raad van Vlaanderen.
• Hij vertegenwoordigt de Staat, een gewest, een gemeenschap, een provincie, een gemeente of openbare instelling. Voorbeeld: een schepen vertegenwoordigt zijn gemeente in de algemene vergadering van de waterintercommunale.

Opgelet: er is enkel sprake van een publiek mandaat als je klant dit mandaat uitoefent omwille van zijn specifieke hoedanigheid. Oefent hij het mandaat in eigen naam uit, bijvoorbeeld omwille van een bepaalde expertise of vakkennis die hij heeft, dan is hij geen publiek mandataris. In dat geval zal hij zich wel moeten aansluiten als zelfstandige bij een sociaal verzekeringsfonds.

Een politiek of publiek mandaat combineren met een zelfstandige activiteit

Oefent je klant naast een politiek of publiek mandaat ook een zelfstandige activiteit uit? Dan is hij verplicht zich aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds.

Berekening van de sociale bijdragen

Elk kwartaal betaalt de zelfstandige voorlopige sociale bijdragen en bouwt hij op die manier sociale rechten op. Nadien volgt een herziening van deze voorlopige bijdragen. Om deze definitieve bijdragen te bepalen, ontvangt het sociaal verzekeringsfonds het totale netto belastbaar beroepsinkomen als zelfstandige van de belastingdienst, zonder dat er een onderscheid gemaakt wordt tussen de inkomsten uit het politiek of publiek mandaat en de inkomsten uit de zelfstandige activiteit. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer de mandataris zitpenningen ontvangt.

Om ervoor te zorgen dat je klant énkel sociale bijdragen betaalt op zijn inkomsten als zelfstandige – en dus niet op zijn inkomsten als politiek of publiek mandataris – moeten wij als sociaal verzekeringsfonds het onderscheid maken tussen de verschillende inkomsten. Gezien dit onderscheid niet automatisch gemaakt wordt, hebben we bijkomende informatie nodig over de aard van de inkomsten. 

Is je klant aangesloten bij Liantis? Bezorg ons zo snel mogelijk een kopie van zijn aanslagbiljet en de fiches 281.20, 281.30 (eventueel 281.50) met betrekking tot de inkomsten als publiek en/of politiek mandataris, zodat wij het inkomen als zelfstandige kunnen bepalen

Wat als Liantis deze informatie niet ontvangt? Dan kunnen we de inkomsten als politiek of publiek mandataris niet onderscheiden van de inkomsten als zelfstandige, met als gevolg dat wij de sociale bijdragen op het volledige inkomen berekenen.

Betekent dit dan dat inkomsten uit publieke mandaten vrijgesteld zijn van sociale bijdragen? Neen. Inkomsten uit publieke mandaten zijn onderworpen aan de zogenoemde 'PMP'-bijdrage, die geïnd wordt door het RSVZ, rechtstreeks bij de betrokken instelling. Meer info vind je terug op de website van het RSVZ.

Een publiek of politiek mandaat als gepensioneerde zelfstandige

Even opfrissen: pensioen en toegelaten activiteit

Zelfstandigen met een rustpensioen mogen onbegrensd bijverdienen vanaf de eerste januari van het jaar waarin ze 65 worden of wanneer ze een loopbaan van 45 jaar kunnen bewijzen in het geval van vervroegd pensioen.

Als je klant jonger is dan 65 jaar en zijn loopbaan minder dan 45 jaar bedraagt, is er een begrenzing op de bijverdienste. Je klant mag in dat geval slechts 6.907 euro per jaar bijverdienen om zijn pensioen niet te verliezen. Die grenswaarde verhoogt naar 10.360 euro voor wie een kind ten laste heeft.

Wat is de impact van het uitoefenen van een politiek of publiek mandaat voor een zelfstandige met een begrensde toegelaten activiteit?

De grenswaarden zijn nettobedragen (bruto min beroepskosten). Wil je controleren of jouw gepensioneerde klant met een politiek of publiek mandaat de grens niet overschrijdt? Tel dan het netto belastbaar inkomen als zelfstandige op bij 80% van zijn bruto-inkomen uit het mandaat.

Let wel, er zijn twee uitzonderingen:

1. Inkomsten uit een politiek mandaat,  tellen niet mee voor de toegelaten activiteit op voorwaarde dat het mandaat inging:
   
   1. vóór de ingangsdatum van het pensioen 
      en
   2. uiterlijk op de laatste dag van de maand waarin de mandataris de leeftijd van 65 jaar bereikt.
      Opgelet, de hernieuwing van een bestaand mandaat wordt als een nieuw mandaat beschouwd!

2. Inkomsten uit een publiek mandaat, tellen niet mee voor de grenzen van de toegelaten activiteit als het mandaat is ingegaan:
   1. vóór de ingangsdatum van het pensioen
      en
   2. uiterlijk op de laatste dag van de maand waarin de mandataris de leeftijd van 65 jaar bereikt

Ontvangt je klant inkomsten die niet aan deze beschrijving voldoen? Dan is je klant verplicht zijn activiteit aan te geven bij de Federale Pensioendienst. De inkomsten van je klant worden in rekening gebracht om te bepalen of de grens van de toegelaten activiteit bereikt is.

In een notendop: waar moet je opletten?

Wordt je klant vóór de ingangsdatum van zijn pensioen verkozen of benoemd als mandataris, dan heeft dat politiek of publiek mandaat geen gevolgen voor het bedrag van de inkomsten waartoe hij of zij zich dient te beperken. De zelfstandige moet echter opletten als het mandaat begint of verlengd wordt na de datum van zijn pensionering.

Voorbeeld: Je zelfstandige klant werd schepen op 1 januari 2019 en ging op 1 januari 2022op 62-jarige leeftijd met pensioen. Zijn inkomen wordt niet meegerekend voor de grens van de toegelaten activiteit. Als zijn mandaat na 1 januari 2022wordt verlengd, moet hij zijn activiteit aangeven en wordt het inkomen uit zijn mandaat meegerekend. Vanaf 1 januari in het jaar van zijn 65ste verjaardag mag hij onbeperkt bijverdienen.