Enkele cijfers … Bedrijfswagens zorgen voor ongeveer 2,8 miljoen ton CO2-uitstoot per jaar of een vijfde van de uitstoot van het totale Belgische wagenpark. Vandaag rijden er op de Belgische wegen ongeveer 700.000 bedrijfswagens, hoofdzakelijk (of bijna uitsluitend) uitgerust met een verbrandingsmotor en steeds vaker gebruikt voor woonwerkverplaatsingen. Meer dan de helft van de verkochte, nieuwe wagens zijn bedrijfswagens.
In het licht van de Europese klimaatdoelstellingen die we moeten halen tegen 2030, is de ‘politieke’ nood om in te grijpen dan ook groot. Een ‘versnelde’ fiscale en sociale vergroening van de mobiliteit is in aantocht. Op 26 oktober 2021 heeft de Commissie Financiën het wetsontwerp rond de vergroening van de mobiliteit aangenomen.
De krijtlijnen van de hervorming
Voor alle bedrijfswagens die werkgevers vanaf 2026 aanschaffen en nog (deels) op fossiele brandstof rijden, gaat het fiscaal voordeel volledig verloren. Vóór 1 januari 2027 aangekochte, bestelde, geleasede of gehuurde bedrijfswagens zonder CO2-uitstoot blijven fiscaal 100% aftrekbaar voor de onderneming of de werkgever. Voor koolstofemissievrije bedrijfswagens die vanaf 2027 worden aangekocht, wordt de fiscale aftrekbaarheid stapsgewijs afgebouwd: 95% bij aankoop in 2027, 90% bij aankoop in 2028 … tot 67,5% voor bedrijfswagens aangeschaft vanaf 2031. De overheid bouwt ook een overgangsregeling (lees: uitdoofscenario) in voor bedrijfswagens met CO2-uitstoot die werkgevers tussen 1 juli 2023 en 31 december 2025 aankopen. Doel is om de vergroening van het bedrijfswagenpark zo snel mogelijk te laten verlopen.
Om particulieren, zelfstandigen en ondernemingen aan te moedigen om over te stappen naar CO2-neutrale wagens, is er voldoende laadinfrastructuur thuis, op het werk of onderweg nodig. Om dit te bewerkstelligen voert de overheid voor particulieren een belastingvermindering in (max. 45% - min. 15%) voor de installatie van een thuislaadpaal en voor ondernemingen een verhoogde kostenaftrek (max. 200% - min. 75%) voor de installatie van publiek toegankelijke laadstations. Het fiscaal voordeel wordt in de tijd echter geleidelijk afgebouwd. Hoe eerder je als particulier of onderneming de investeringen doet des te hoger het fiscaal voordeel. Het motto luidt: eerst voor voldoende laadinfrastructuur zorgen, en dan het aantal elektrische wagens opdrijven.
De precieze maatregelen van het ontwerp kan je beluisteren in dit webinar.
Het ‘vergeten’ alternatief: het mobiliteitsbudget
Via het mobiliteitsbudget krijgen werknemers een alternatief aangeboden voor de bedrijfswagen. Deze mogelijkheid is tot op vandaag allerminst succesvol door verschillende redenen. Vooral de complexiteit van de regeling zorgt ervoor dat het mobiliteitsbudget nog niet is ingeburgerd, zowel bij de werkgever als de werknemer. De overheid past de voorwaarden voor de toepassing van het mobiliteitsbudget dan ook aan (lees: meer flexibel gemaakt, onder meer via de afschaffing van de wachttermijnen voor werkgever en werknemer) en ze breiden ook de mogelijkheden om het budget te spenderen uit (onder andere abonnementen op het openbaar vervoer voor het hele gezin, een voetgangerspremie en de uitbreiding van de actieradius waarbinnen huisvestingskosten kunnen worden meegenomen). Deze aanpassingen moeten het succes van het mobiliteitsbudget vanaf 2022 gevoelig doen toenemen en (mee) bijdragen tot een structurele oplossing voor de mobiliteitsproblemen in ons land. De toekomst zal uitwijzen of deze aanpassingen voldoende snel een significante verandering bewerkstelligen of het mobiliteitsbudget toch eerder een maatregel in de marge zal blijven …
Wat is de budgettaire impact van deze groene mobiliteitshervoming?
De directe budgettaire impact van de verhoogde kostenaftrek en de belastingvermindering voor laadstations voor elektrische wagens is beperkt en wordt op respectievelijk 13 en 15 miljoen euro per maatregel geraamd. Deze maatregelen worden gefinancierd met middelen van het EU-herstelfonds. De totale impact op de overheidsfinanciën (zoals de dalende accijnzen op fossiele brandstoffen, de btw-inkomsten, de fiscale aftrekbaarheid van autokosten en het voordeel alle aard) zal uiterlijk op 30 april 2026 (?) geëvalueerd worden.
Wordt de eventuele factuur doorgeschoven naar een volgende regering? Het mag duidelijk zijn dat niemand de financiële gevolgen van het voorliggende vergroeningsproject vandaag correct in beeld kan brengen. Het totale kostenplaatsje van de elektrificatie van het wagenpark blijft dan ook nog een groot vraagteken. Dit mag het proces echter niet vertragen of belemmeren: de richting is bepaald, de bakens zijn uitgezet. ‘Let’s stick to the plan’. Hopelijk gooit de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk geen roet in het eten? De wijze van bevoorrading van elektriciteit in de toekomst blijft een heel moeilijk te ontwarren politieke knoop ...
Misschien is een eerdere, tussentijdse evaluatie dan ook aangewezen. Zal de laadinfrastructuur voor elektrische wagens in 2024 of 2025 voldoende uitgerold zijn? Is het elektriciteitsnetwerk voldoende voorbereid op de grote aantallen elektrische wagens die tegelijk moeten worden opgeladen? Hoe evolueren de prijzen van elektrische wagens? …
