Anders dan wanneer je in loondienst werkt, sta je als zelfstandige zelf in voor je sociale zekerheid. Weet jij al wat je precies moet doen en welke instanties je moet contacteren wanneer je (langdurig) ziek bent? Je vindt hieronder een overzicht over de procedures die je als zelfstandige hoort te volgen.
Je betaalt als zelfstandig ondernemer elk kwartaal sociale bijdragen aan je sociaal verzekeringsfonds. Daardoor zijn je sociale rechten gewaarborgd en heb je recht op zaken zoals de (gedeeltelijke) terugbetaling van een dokters- of tandartsbezoek en voorgeschreven geneesmiddelen door je ziekenfonds. Toch zijn er een aantal specifieke aandachtspunten waar je rekening mee moet houden.
Neem alvast contact op met je sociaal verzekeringsfonds, ziekenfonds en eventueel je boekhouder. Zij kunnen nagaan hoe je ervoor staat wat je sociale bijdragen betreft. Het is namelijk erg belangrijk dat ze betaald zijn. Als dat niet het geval is zou het kunnen dat je sociale rechten ‘vervallen’.
Om te controleren of je recht hebt op terugbetalingen, controleert je ziekenfonds of je sociale bijdragen van 2 jaar voorheen volledig betaald werden. Om in 2019 verzekerbaar te zijn, mag je dus geen onbetaalde bijdragen (of verhogingen) hebben voor het bijdragejaar 2017.
Om recht te hebben op een uitkering, kijkt je ziekenfonds naar het 2e en 3e kwartaal voorafgaand aan het kwartaal waarin de arbeidsongeschiktheid aanving. Ook hier moeten je bijdragen en eventuele verhogingen betaald zijn. Wanneer de periode van arbeidsongeschiktheid begint in de 2e of 3e maand van het kwartaal, moet je ervoor zorgen dat de bijdrage van het kwartaal zelf betaald is.
Tip: in de praktijk laat het ziekenfonds ook toe dat de 2 kwartalen onmiddellijk voorafgaand aan het kwartaal waarin de arbeidsongeschiktheid aanving, betaald zijn. Heb je openstaande bedragen? Vraag dan bij je ziekenfonds na welke kwartaalbijdragen je prioriteit moet geven.
Wil je aangeven dat je arbeidsongeschikt bent zodat je een uitkering kan ontvangen? Dat doe je door een ‘Getuigschrift van arbeidsongeschiktheid’, ook het document ‘Vertrouwelijk’ genoemd, naar de adviserend arts van je ziekenfonds op te sturen. Het document vind je op de website van je ziekenfonds. Zorg ervoor dat je omslag gesloten en gefrankeerd is, wanneer je hem opstuurt. De poststempel geldt als datum van aangifte. Liever niet met de post? Je mag het ook, in ruil voor een ontvangstbewijs, afgeven bij je ziekenfonds.
Pas op: je moet je document binnen de 7 kalenderdagen vanaf het moment dat je arbeidsongeschikt bent aan je ziekenfonds bezorgen.
Vroeger kon je als zelfstandige ondernemer pas na je eerste maand arbeidsongeschiktheid een uitkering ontvangen. Die wachttijd wordt de ‘carensperiode’ genoemd. Gelukkig is dat niet meer het geval.
Je ontvangt namelijk een ziekte-uitkering vanaf de eerste dag van je arbeidsongeschiktheid, op voorwaarde dat je minstens 8 dagen arbeidsongeschikt blijft. De periode van 8 dagen begint te lopen vanaf de dag waarop de arts het getuigschrift ondertekent. Het is dus van belang om dit getuigschrift onmiddellijk bij het begin van je arbeidsongeschiktheid in te vullen met je behandelende arts.
Voor kortere ziekteperiodes ontvang je geen uitkering.
Ben je meerdere maanden arbeidsongeschikt, dan vraag je best een gelijkstelling wegens ziekte aan. Op die manier kan je jouw sociale rechten gratis behouden. Er zijn wel enkele belangrijke voorwaarden waaraan je moet voldoen:
Wanneer je ziek bent, kan je normaal gezien je zelfstandige activiteit niet uitoefenen. De adviserende arts van je ziekenfonds kan uitzonderlijk jou toch de toelating geven om (gedeeltelijk) te werken tijdens je ziekte. Het doel hiervan is dat je daarna makkelijker terug je activiteit kan verderzetten. Wanneer je de toelating van de arts hebt, behoud je dus jouw arbeidsongeschiktheidsuitkering.
Je behoudt echter NIET je gelijkstelling ziekte, die vervalt vanaf dat je terug werkt; al werk je maar een uurtje per week. Een van de strikte voorwaarden om in aanmerking te komen voor de gelijkstelling ziekte is namelijk een volledige stopzetting van je activiteit. Bijgevolg zal je terug sociale bijdragen moeten betalen.
Je zal al wel gemerkt hebben dat je sociale bijdragen hier centraal staan. Het is ontzettend belangrijk dat je ze tijdig betaalt, zodat je later niet in de problemen komt. Wanneer je jouw sociale bijdragen niet betaalt, loop je het risico op boetes. Zo kunnen de schulden snel oplopen.
Ondervind je betalingsmoeilijkheden? Neem dan zo snel mogelijk contact op met je boekhouder en je sociaal verzekeringsfonds. Er bestaan oplossingen, maar je zal zelf aan de alarmbel moeten trekken.
Opgelet: de rechten die we in dit artikel beschrijven, gelden enkel voor zelfstandigen die “volwaardige” sociale bijdragen betalen. Ben je aangesloten onder “artikel 37” (gelijkstelling met bijberoep), dan heb je geen recht op een arbeidsongeschiktheidsuitkering.